Chów wsobny to kojarzenie blisko spokrewnionych psów, na przykład kojarzenia matka/syn, ojciec/córka i rodzeństwo/rodzeństwo. Dla hodowców jest to przydatny sposób ustalenia konkretnych cech w rasie lub danym miocie — rodowody niektórych psów wystawowych pokazują, że wielu ich przodków jest blisko spokrewnionych.
Czym jest chów wsobny?
Do chowu wsobnego dochodzi, gdy szczenięta pochodzą od dwóch spokrewnionych ze sobą psów. Najczęściej dochodzi do niego ze względu na to, że hodowcy chcą uzyskać konkretne cechy u danych zwierząt. Ta taktyka była wielokrotnie wykorzystywana do rozwijania i poprawiania jakości linii krwi rasy.
Wysoki poziom chowu wsobnego może wpływać na zdrowie tych szczeniąt, chociaż trudno jest określić dokładny wpływ, jaki może to mieć. Ogólnie wiemy, że im wyższy stopień chowu wsobnego, tym większe ryzyko rozwoju zarówno znanych, jak i nieznanych chorób dziedzicznych u szczeniąt i wad genetycznych. Chów wsobny inaczej zwany kojarzeniem krewniaczym może mieć również negatywny wpływ na całą linię rasy, m.in. zmniejszenie wielkości miotu i płodności.
Chów wsobnych w hodowlach
Aby utrwalić niektóre rzadkie cechy, konieczne może być krzyżowanie tylko psów, które daną cechę posiadają. Na początku powstawania nowej rasy prawie niemożliwe jest znalezienie dwóch identycznych zwierząt wśród niespokrewnionych czworonogów. Pożądane cechy jednak często pojawiają się u potomstwa psa, który je posiada. Dlatego krzyżowanie bliżej lub dalej spokrewnionych psów jest często jedynym sposobem na stworzenie nowej rasy. Chów wsobny to kojarzenie blisko spokrewnionych psów, na przykład kojarzenia matka/syn, ojciec/córka i rodzeństwo/rodzeństwo. Dla hodowców jest to przydatny sposób na ustalenie cech rasy – rodowody niektórych psów wystawowych pokazują, że wielu ich przodków jest blisko spokrewnionych.
Wskaźniki kojarzenia krewniaczego
Sewall Wright opracował współczynnik inbredu (COI) jako sposób pomiaru inbredu. Jest to rodzaj statystyki, która jest nadal popularna wśród hodowców i pozwala na pomiar stopnia chowu wsobnego. Czyli pozwala obliczyć prawdopodobieństwo, że dwie kopie wariantu genu zostały odziedziczone po przodku wspólnym zarówno dla matki, jak i ojca. Im niższy stopień inbredu, tym niższy współczynnik inbredu, czyli tym lepiej.
Istnieją trzy sposoby ilościowego określenia współczynnika inbredu (COI):
- za pomocą rodowodu;
- wypróbowanie małego zestawu markerów polimorficznych;
- testowanie panelu markerów całego genomu;
Z punktu widzenia właściciela psa najbardziej interesuje nas rodowód naszego psa. Szacunki na podstawie rodowodu opierają się na pokrewieństwie osobników w rodowodzie. Jest to też najłatwiejsza do zrozumienia metoda, a jej wyniki odpowiadają poniższym kryteriom, w zależności od poziomu kojarzenia krewniaczego:
- 0% = pies z dwoma pozornie niespokrewnionymi rodzicami (na podstawie wszystkich dostępnych informacji rodowodowych)
- 12,5% = genetyczny odpowiednik psa z krycia dziadka z wnuczką lub krycie przyrodniego brata/siostry
- 25% = genetyczny odpowiednik psa pochodzącego z krycia córki z ojcem lub krycia pełnego brata/siostry
- Ponad 25% – chów wsobny ma charakter akumulacyjny, więc jeśli wystąpił w znacznym stopniu na przestrzeni kilku pokoleń, współczynnik chowu wsobnego może przekroczyć 25%
Hodowcy testują DNA swoich psów i podejmuje kroki w celu uniknięcia możliwego ryzyka., bo szczenięta powinny urodzić się ze współczynnikiem inbredu równym lub niższym od średniej rasy, a najlepiej jak najniższym. Dlatego korzystają z kalkulatorów współczynniku inbredu przy wyborze potencjalnych partnerów dla swoich psów, zmniejszając ryzyko wystąpienia wad genetycznych i rozwojowych związanych z wysokim wskaźnikiem chowu krewniaczego.
Należy zauważyć, że współczynnik inbredu jest miarą ryzyka, a nie bezpośrednią miarą zdrowia. Możliwe, że dwa blisko spokrewnione psy nie mają tych samych autosomalnych recesywnych genów, podczas gdy dwa pozornie niespokrewnione psy mają – wszystko zależy od przypadku. Chociaż COI nie jest gwarancją zdrowia, jest miarą ryzyka, im większy współczynnik tym większe ryzyko.
Skutki chowu wsobnego
Wiele ras psów i kotów jest predysponowanych do pewnych schorzeń. Na przykład owczarki niemieckie, czy berneńskie psy pasterskie mają zwiększone ryzyko wystąpienia dysplazji stawów biodrowych. Jest to wynikiem właśnie wczesnego kojarzenia krewniaczego, które poskutkowało tym, że młode psy otrzymywały te recesywne geny raz za razem. Wynikiem tego mogą być charakterystyczne problemy zdrowotne związane z rasą, które pogarszają się jeszcze bardziej, gdy ludzie kontynuują metodę chowu wsobnego.
Predyspozycje genetyczne do chorób nie są jedynym problemem jaki możemy napotkać w wyniku stosowania inbredu. Jest tutaj również zwiększone występowanie potencjalnych wad wrodzonych. Chów wsobny dwóch blisko spokrewnionych psów może spowodować nieprawidłowe funkcjonowanie narządów, defekty w budowie ciała i inne nieprawidłowości. Podczas gdy część wady wrodzonych jesteśmy w stanie za pomocą medycyny rozwiązać, inne stanowią dla psa kłopoty na całe życie. Wiele psów z rodowodem urodzonych z jakąkolwiek wadą jest uważanych za wadliwe, więc nie będą kwalifikować się do rejestracji, co wyklucza je z hodowli.
Kojarzenie krewniacze może znacznie wpłynąć na rozród, a w szczególności poród. Jest zwiększone ryzyku tego, że poród naturalny może być trudniejszy dla suki. Samce mogą wytwarzać słabsze nasienie lub być bezpłodne. Chów wsobny może również zmniejszyć wielkość miotu oraz na psychikę szczeniąt. Szczenięta, które rodzą się w wyniku chowu wsobnego, mają tendencję do większej nerwowości, agresji i nieprzewidywalności niż te niekrewniacze.
Z punktu widzenia hodowcy, gdy za bardzo zinbreduje się psy, można uszkodzić wiele obszarów jakości hodowlanej, w tym długość życia, czy doprowadzić do osłabienia genetyki, powodując niekorzystne cechy miotu.
Podsumowanie
Reasumując chów wsobny może powodować nieodwracalne problemy. Kojarzenie krewniacze powoduje ogólny spadek jakości szczeniąt. Więc mioty mogą nie być tak silne jak poprzednie. Inbred może również doprowadzać do wad rozwoju psychiki jak i cech fizycznych, a ponadto istnieje zwiększone ryzyko szczeniąt martwo urodzonych. Dlatego tak ważne jest, żeby zwracać uwagę podczas zakupu psa na hodowlę, z której chcemy mieć swojego czworonożnego przyjaciela. Chów wsobny jest najbardziej niebezpiecznych w rękach niedoświadczonych osób, które nie posiadają wiedzy na temat tego w jaki sposób kojarzyć psy. Największe problemy z kojarzeniem krewniaczym występują w pseudohodowlach, dlatego należy wybierać hodowle rozważnie.
Autor
Redakcja RankingKarm.pl