Białaczka kotów (ang. feline leukemia) należy do najczęstszych chorób zakaźnych występujących u naszych małych, czworonożnych przyjaciół. Przyczyną wywołującą chorobę jest wirus białaczki kotów, w skrócie FeLV (ang. feline leukemia virus), należący do rodziny Retroviridae. Wirus wywołuje przewlekłe zakażenia u kotów na całym świecie i jest częstą przyczyną zgonów, zwłaszcza u młodych osobników. Występuje zarówno u kotów domowych jak i dziko żyjących. Nie jest on jednak groźny dla człowieka oraz innych zwierząt, ponieważ FeLV wywołuje zakażenie tylko u kotów i nie przenosi się na inne gatunki.
Ryzyko zakażenia FeLV
Najczęściej na białaczkę chorują koty młode – w wieku od 4 miesięcy do 3 lat. Z wiekiem ryzyko zakażenia FeLV spada. Najwrażliwsze na zakażenie są 4-5 miesięczne kocięta i właśnie u nich występuje największe ryzyko dożywotniej wiremii (czyli utrzymania się wirusa w organizmie zwierzęcia aż do śmierci). Zwierzę zakażone wirusem białaczki – czyli kot chory lub nosiciel bezobjawowy – wydala wirusa głównie ze śliną, a także z kałem, mlekiem i moczem. Ponieważ zarazek szybko ginie w środowisku zewnętrznym, do przeniesienia infekcji na zdrowego osobnika konieczne jest jego długotrwałe bytowanie z kotem, który został zakażony wirusem. Dlatego właśnie FeLV najczęściej przekazywany jest podczas przyjacielskich kocich kontaktów – przez zakażoną matkę na kocięta podczas lizania i opieki nad potomstwem oraz pomiędzy kotkami podczas zabawy.
Objawy białaczki u kota
Na początkowym etapie kociej białaczki, dostrzeżenie jej symptomów jest bardzo trudne, ponieważ zwykle zaczyna rozwijać się ona bezobjawowo. Najczęstszym zaburzeniem występującym u zakażonych kotów jest anemia (niedokrwistość hipoplastyczna lub aplastyczna, czasami też hemolityczna), jednak wyraźne objawy choroby pojawiają się dopiero po pewnym czasie. Do objawów białaczki u kota należą:
- brak apetytu
- postępujący spadek masy ciała
- apatia, osowiałość, brak chęci do zabawy
- nieznacznie podwyższona temperatura ciała
- bladość błon śluzowych – związana z występującą u kota anemią
- powiększenie węzłów chłonnych
- odwodnienie
- zaburzenia ze strony układu oddechowego, pokarmowego i moczopłciowego
W przebiegu wirusowej białaczki u kotów może dochodzić także uszkodzenia układu nerwowego i upośledzenia jego działania, czego objawami mogą być:
- niedowład i porażenia kończyn
- obustronne rozszerzenie źrenic lub nierówność źrenic (anizokoria)
- problemy z nietrzymaniem moczu
- nieprawidłowa wokalizacja
- przeczulica
Kociej białaczce towarzyszą często także inne zaburzenia, najczęściej chłoniakomięsaki i liczne wtórne zakażenia, które rozwijają na skutek immunosupresyjnego działania wirusa.
Chłoniakomięsaki, które mogą rozwinąć się w skutek zakażenia FeLV najczęściej lokalizują się w grasicy i w przewodzie pokarmowym, a także mogą być rozsiane po różnych narządach.
Konsekwencje kliniczne obniżonej odporności mogą być bardzo różne. Skutkiem immunosupresji jest skłonność do wtórnych infekcji i inwazji takimi czynnikami jak na przykład: herpeswirusem kotów typu 1, kaliciwirusem kotów i koronawirusem, bakterią Mycoplasma haemofelis, pasożytem Toxoplasma gondii czy grzybami z rodzaju Cryptococcus. Objawiają się one jako: zapalenia dziąseł, zapalenia górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, a także jako ropnie, biegunki oraz ciężko gojące się rany itp. Nawracające tego rodzaju zachorowania powinny wzbudzić naszą czujność, ponieważ mogą świadczyć o rozwijającej się u kota białaczce, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z młodym osobnikiem.
Leczenie kociej białaczki
Przykrą wiadomością dla właścicieli zwierząt, u których potwierdzono trwałą wiremię FeLV jest to, że niestety wirusowa białaczka u kotów jest nieuleczalna. Chorobę można spowolnić, nie ma jednak skutecznych metod leczenia kociej białaczki, które całkowicie zahamowały by jej rozwój. W tym wypadku najważniejszym krokiem jest szybkie rozpoczęcie leczenia objawowego. Powinno ono objąć nawadnianie zwierzęcia, odrobaczanie czy uzupełnianie niedoborów witamin. Weterynarz może podjąć decyzję o rozpoczęciu podawania antybiotyków, które mają za zadanie przeciwdziałać wtórnym zakażeniom, a także glikokortykosteroidów, które hamują procesy autoimmunologiczne. W przypadku ciężkiej anemii u kota pomocna może być także transfuzja krwi. Przydatne będzie także stosowanie preparatów zawierających żelazo i witaminy z grupy B, które wspomogą rozwój czerwonych krwinek.
W przypadku kociej białaczki leczenie obejmuje również zwalczanie wszelkich wtórnych zakażeń i przewlekłych chorób, które są wynikiem obniżonej odporności i pojawiają się w przypadku trwałej wiremii FeLV. Stany takie mogą wymagać długiej terapii oraz często nawracają w sposób nieprzewidywalny, a ich leczenie może przebiegać gorzej niż u kotów wolnych od wirusa białaczki.
Szczepienie kota na białaczkę
Od kilkunastu lat istnieją także szczepionki przeciw kociej białaczce, które mają zapewnić odporność zwierzęciu i nie dopuścić do wystąpienia choroby. Są one powszechnie stosowane i dostępne również w Polsce, choć nie są one obowiązkowe.
Mimo, że szczepionki uznawane są za skuteczną metodę zapobiegania kociej białaczce, konieczność rutynowych szczepień jest przedmiotem licznych dyskusji ekspertów. W Polsce szczepienie przeciw FeLV znajduje się na liście szczepień dodatkowych. Wielu lekarzy ma jednak opory przed ich stosowaniem, co związane jest między innymi z możliwością wystąpienia w miejscu wstrzyknięcia szczepionki nowotworu w postaci mięsaka poiniekcyjnego, który może być trudny do usunięcia ze względu na jego lokalizację oraz może mieć agresywny charakter i dawać przerzuty między innymi do płuc. Dlatego decyzja o szczepieniu powinna być oparta na indywidualnej ocenie stopnia narażenia na zakażenie FeLV danego kota.
Aby określić ryzyko zachorowania przez danego kota powinniśmy przeanalizować jego tryb życia i częstość występowania kociej białaczki w jego środowisku. Podstawowe pytanie, które powinniśmy sobie zadać to czy nasz pupil jest kotem wychodzącym szukającym przygód poza terenem należącym do domu czy jednak jest typowym kanapowcem, nigdy nie opuszczającym domowego zacisza. Powinniśmy wziąć pod uwagę także jego wiek – młode koty są znacznie bardziej narażone na zakażenie FeLV, a z biegiem lat to ryzyko gwałtownie spada – nie ma więc większego sensu wprowadzać profilaktycznych szczepień przeciw FeLV u 10-letniego kota. Każdy właściciel znający wady i zalety szczepienia przeciw kociej białaczce po konsultacji z weterynarzem powinien przemyśleć, która opcja jest bardziej korzystna dla jego zwierzęcia i podjąć świadomą decyzję. Jeśli zdecydujemy się zaszczepić naszego kota, zaleca się aby pierwszą dawkę szczepionki podać pupilowi najwcześniej w wieku 8 tygodni, a kolejną po okresie kolejnych 3-4 tygodni. Szczepienie powinno być wykonywane tylko u zdrowych osobników, po wcześniejszym wykonaniu testu na białaczkę u kotów.
Kot z białaczką – czy jest zagrożeniem dla innych kotów?
Opiekun zwierzęcia musi pamiętać, że objawowe leczenie kociej białaczki ma na celu wyłącznie spowolnienie choroby, a chory kot wydalający FeLV jest źródłem zakażenia dla innych zwierząt i stanowi zwłaszcza dla małych kociąt poważne zagrożenie. Dlatego koci pacjent powinien zostać odizolowany, bez możliwości wychodzenia poza dom. Jeżeli jednak w jego środowisku do momentu rozpoznania białaczki pozostawały stale inne dorosłe koty i nie pojawiły się u nich objawy zakażenia, to wysoce prawdopodobne jest to, że doszło już u nich do bezobjawowej infekcji, która uodporniła je już na kolejne zachorowania. W takim wypadku koty mogą dalej wspólnie przebywać w swoim towarzystwie, jednak najpierw dla ich bezpieczeństwa zalecane jest wykonanie odpowiednich testów na białaczkę u kota dla potwierdzenia nabycia przez nie odporności. Cena testu na białaczkę u kota będzie się różnić w zależności od tego czy wybierzemy szybki test komercyjny, który od ręki powinien wykonać lekarz w każdym gabinecie weterynaryjnym, czy wyślemy próbki na dokładne badania do laboratorium.
Dalsze życie kota z białaczką
Mimo, że kocia białaczka jest chorobą nieuleczalną, to od momentu zakażenia FeLV, zwierzęta chore zwykle żyją jeszcze od 2 do 4 lat, a przy dobrej opiece nawet dłużej. Nasze postępowanie powinno prowadzić do zminimalizowania potencjalnego narażenia naszego kota na inne czynniki zakaźne. Oprócz trzymania kota w domu, powinniśmy unikać karmienia go nieugotowanym mięsem, co mogłoby stwarzać ryzyko dodatkowych infekcji bakteryjnych i pasożytniczych, na które stopniowo kot chory na kocią białaczkę będzie coraz bardziej podatny. Jeśli nasz kot do momentu diagnozy przyzwyczajony był do wędrówek poza cztery ściany, nowa sytuacja i konieczność pozostania w zamknięciu będzie dla niego na pewno stresująca – powinniśmy więc poświęcić mu więcej uwagi i znaleźć czas na wspólną zabawę. Jeśli zapewnimy naszemu pupilowi odpowiednie, bezstresowe warunki i zminimalizujemy ryzyko wystąpienia u niego wtórnych zakażeń, nasz kot będzie miał szansę przeżyć z nami jeszcze wiele szczęśliwych dni.
Autor
Redakcja RankingKarm.pl