Czym jest wścieklizna?
Nie każdy wie, jak rozpoznać wściekliznę u psa. Wścieklizna jest chorobą zakaźną, która powoduje uszkodzenia ośrdokowego układu nerwowego. Objawy omawianej choroby powinny być znane nawet tym, którzy nie posiadają czworonoga. Nigdy nie wiadomo, kiedy na naszej drodze stanie chore zwierze. Jego atak może stać się śmiertelnym zagrożeniem. Wściekliznę zalicza się do chorób wirusowych. Ciekawym jest, że występuje ona na całym świecie. W Polsce obowiązują przepisy dotyczące profilaktyki, rozpoznania, a zarazem zwalczania choroby. Dąży się do tego, aby zminimalizować poziom jest rozprzestrzeniania. Niestety nie jest to do końca możliwe, ponieważ wiele osób uchyla się od obowiązkowych szczepień pupila. Ponadto, ogromna liczba zwierząt żyje na wolności, a więc stanowią one realne zagrożenie dla otoczenia.
Rozwój wścieklizny zwykle rozpoczyna się od ugryzienia przez zainfekowane zwierze. Trzeba mieć świadomość, że nosicielem mogą być nie tylko psy! Inną drogą transmisji jest krew. Człowiek może zarazić się np. podczas opatrywania otwartej rany czworonoga. Oczywiście cząsteczki wirusa przemieszczają się również w sposób naturalny (nietoperze wydzielają je wraz z odchodami, a nawet wydychanym powietrzem). Wszystko to sprawia, że nie istnieje w pełni skuteczna metoda eliminacji wścieklizny.
Każdego roku diagnozuje się sporą liczbę zwierząt ze wścieklizną. W tej grupie przeważają lisy, jenoty oraz nietoperze, jednak nie oznacza to, że choroba nie dotyka zwierząt domowych. Warto wziąć pod uwagę, że we wschodnich krajach sąsiadujących z Polską nie ma obowiązkowych szczepień. Oczywistym jest, że dla błąkających się psów oraz kotów granice nie mają żadnego znaczenia, co niestety ułatwia transmisję śmiercionośnego wirusa.
Czy wścieklizna jest groźna dla ludzi?
Powyższe pytanie zadaje sobie wiele osób. Trzeba mieć świadomość, że wścieklizna jest bardzo niebezpieczna nie tylko dla zwierząt, ale również ludzi. Niestety ugryzienie przez nosiciela wirusa może zakończyć się śmiercią. W roku 2004 udało się uratować 15-latkę zaatakowaną przez nietoperza ze wścieklizną. Wprowadzono ją w śpiączkę, a następnie podano leki przeciwwirusowe. Był to prawdziwy przełom w medycynie – niestety u kolejnych pacjentów wspomniana metoda leczenia okazała się nieskuteczna.
Każdego roku na wściekliznę umiera od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy osób! Oczywiście największa liczba zgonów ma miejsce w krajach, gdzie nie zostały wdrożone obowiązkowe szczepienia. Nie można również nie wspomnieć o biednych krajach afrykańskich oraz azjatyckich. W Polsce ostatni przypadek odnotowano 1985 roku. Obecnie po ugryzieniu przez zwierze nieznanego pochodzenia należy bezzwłocznie zgłosić się do szpitala. Konieczne jest podanie kilku dawek szczepionki, tak aby osiągnąć pożądany stopień skuteczności.
Jak przebiega wścieklizna u psa?
Każdy pies z wścieklizną posiada podobne objawy, a więc należy nauczyć się je rozpoznawać. Należy jednak wziąć pod uwagę, że okres inkubacji wirusa jest bardzo długi. Trwa on od 3 do nawet 24 tygodni. W tym czasie choroba nie daje jednoznacznych objawów, jednak zwierze stanowi zagrożenie dla otoczenia. Nie można jednoznacznie stwierdzić, od czego zależy czas wylęgania choroby, gdyż każdy przypadek jest zupełnie inny.
Duże znaczenie ma oczywiście wiek psa. Nie bez znaczenia jest także głębokość ugryzienia oraz jego położenie (głównie odległość od mózgu oraz rdzenia kręgowego). Trzeba mieć świadomość, że wyróżnia się różne odmiany wirusa. Niektóre z nich rozwijają się bardzo powoli. Na stan czworonoga wpływa także postępowanie, które miało miejsce bezpośrednio po ugryzieniu.
Zastanawiasz się, jak pies może zarazić się wścieklizną? Wystarczy, że zostanie on ugryziony przez zwierze nieznanego pochodzenia. Nie można również wykluczyć ataku lisa a nawet nietoperza, szczególnie jeśli nasz pupil często wypuszczany jest w lesie lub ustronnym miejscu. Właśnie dlatego szczepienie psa na wściekliznę jest tak ważne! Pamiętajmy, że dzięki niemu chronimy nie tylko swojego psa, ale również ludzi i inne żywe istoty.
- Początkowo wirusy gromadzą się przede wszystkim w miejscu ugryzienia, jednak bardzo szybko się rozprzestrzeniają. Przenika on do krwi oraz nerwów, co ułatwia mu przemieszczenie się do mózgu. Namnaża się on przede wszystkim w zwojach międzykręgowych, a następnie trafia do układu nerwowego.
- Cząsteczki wirusa namnażają się intensywnie tylko w określonych częściach mózgu. Głównym obszarem jest układ limbiczny, który odpowiada za zachowanie psa. Należy wiedzieć, że warunkuje on przebieg fazy szału. Wzmaga nadpobudliwość oraz zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań agresywnych.
- Następnie wirus przemieszcza się do kory nowej, co diametralnie wpływa na zachowanie zwierzęcia. Popada on w stan letargu, a więc zachowuje się o wiele spokojniej, niż wcześniej.
- Kolejnym etapem jest zainfekowanie ślinianek oraz innych gruczołów odpowiadających za produkcję wydzieliny. Poprzez nerwy czaszkowe dociera także do rogówki oraz skóry. Pies ze wścieklizną może zarażać nawet pięć dni przed wystąpieniem pierwszych objawów neurologicznych!
- Wirus atakujący układ krążeniowo-oddechowy prowadzi do śmierci zwierzęcia.
W zdecydowanej większości przypadków wścieklizna ma podobny przebieg. Pierwsza faza zwiastunowa nie daje jednoznacznych objawów, a więc diagnoza choroby na tym etapie jest bardzo trudna. Kolejnym etapem jest faza szałowa, przez którą pies jest nienaturalnie pobudzony, a zarazem podniecony. Po nim przychodzi faza letargu i porażenia. Oczywiście może zdarzyć się tak, że choroba będzie przebiegać inaczej. U niektórych osobników odnotowuje się objawy nietypowe m.in. związane z układem pokarmowym.
Jakie są objawy wścieklizny u psa?
Jak już wspomniano, przebieg wścieklizny u psa uzależniony jest od wielu czynników. Choroba wcale nie musi przebiegać standardowo. Właściciel powinien przede wszystkim obserwować zmiany neurologiczne, ponieważ są one dość charakterystyczne. Zwierzak może stać się osowiały oraz apatyczny. Nierzadko nie wykazuje on zainteresowania tym, co znajduje się wokół. W fazie pobudzenia nierzadko wykazuje on przejawy agresji w stosunku do innych czworonogów, a nawet ludzi. Dotyczy to również osobników, które dotychczas były bardzo spokojne oraz posłuszne.
Faza zwiastunowa:
- Zwykle trwa ona od 1 do 3 dni, przez co objawy mogą zostać niezauważone lub zbagatelizowane przez opiekuna. Na tym etapie można zaobserwować przede wszystkim nagłą zmianę usposobienia.
- Psy spokojne i towarzyskie zaczynają stronić od ludzi. Nierzadko poszukują one bezpiecznego schronienia. Na próby kontaktu mogą reagować nerwowo np. poprzez szczerzenie zębów.
- Psy nieufne lub dzikie zaczynają łaknąć kontaktu z człowiekiem. Stają się śmiałe i próbują nawiązać relacje. Wiadomym jest, że takie zachowanie stwarza duże zagrożenie.
- Dość często pojawia się gorączka, jednak nie jest to warunek konieczny. Warto także wspomnieć o rozszerzonych źrenicach.
- Rana po ugryzieniu może pokryć się wrzodami. Zwierze zwykle intensywnie ją liże, a nawet drapie i gryzie. Wynika to z faktu, że wspomniany obszary wywołuje świąd.
Faza szałowa:
- Najczęściej trwa do 7 dni, jednak trzeba pamiętać, że okres inkubacji to kwestia bardzo indywidualna.
- Zwierzęta stają się niespokojne, a zarazem nadpobudliwe. Ich reakcja na bodźce zewnętrzne jest mocno przesadzona.
- Na tym etapie pojawia się światowstręt, przez co pies wybiera głównie zacienione miejsca. Może on chodzić i kręcić się bez celu, łapać niewidzialne muchy, czy szczekać bez wyraźnego powodu. Właściciel bez trudu może dostrzec, że pupil zachowuje się inaczej, niż zwykle.
- W fazie szałowej czworonóg może mieć problem z utrzymaniem równowagi, czy też koordynacją ruchową.
- Spaczony apetyt sprawia, że zwierzak pochłania przypadkowo napotkane śmieci i inne przedmioty. Problem ten dotyka nawet tych psów, które do tej pory były bardzo wybredne, jeśli chodzi o jedzenie. Dodatkowo u chorego zwierzęcia dochodzi wodowstręt.
- Relatywnie często pojawiają się zachowania agresywne. Najczęściej mają one miejsce w momencie, gdy próbujemy nawiązać kontakt z czworonogiem. Oczywiście nie jest to regułą, ponieważ pies może bez powodu zaatakować inne zwierza znajdujące się w pobliżu. Takie zachowanie bywa sporym zaskoczeniem, szczególnie jeśli pupil był łagodny oraz tolerancyjny.
- Opisywany etap stwarza także ryzyko napadów padaczkowych, jednak nie występują one w absolutnie każdym przypadku.
Faza porażenia:
- Najczęściej trwa ona 2-4 dni. Wirus transmituje do dróg krążeniowo-oddechowych. Z tego względu u zwierzęcia mogą pojawić się duszności i inne problemy z oddychaniem.
- Porażenie krtani zmienia ton głosu, co jest szczególnie zauważalne podczas szczekania.
- Charakterystycznym objawem wścieklizny jest ślinienie się. Może również pojawić się piana cieknąca z pyska.
- Zwierzak boryka się z utrudnionym połykaniem. Właśnie dlatego spożycie pokarmu, a nawet napicie się wody może stać się niemożliwe.
- Dochodzi do opadnięcia żuchwy, co zwiększa ryzyko krztuszenia się.
- Pies może miewać napady padaczkowe, a nawet zapaść w śpiączkę. Kolejnym etapem jest śmierć.
Jak już wspomniano, leczenie wścieklizny jest niemożliwe, a więc zainfekowane zwierze prędzej, czy później umrze. Im wolniejszy przebieg choroby, tym większe cierpienie. Jeśli weterynarz zdiagnozuje chorobę, to dojdzie do uśpienia psa. Dzięki temu można skrócić jego ból oraz powolne oczekiwanie na zgon. Jest to również niezbędne do tego, aby wyeliminować ryzyko zainfekowania ludzi lub zwierząt znajdujących się w otoczeniu.
Ile żyje pies ze wścieklizną? Od momentu zarażenia się wścieklizną, pies nie przeżyje dłużej niz 90 dni.
Jak rozpoznać wściekliznę u psa?
Każda choroba jest sporym zmartwieniem dla opiekuna zwierzaka. Nawet suchy nos u psa może wywołać ogromny stres. Latem nietypowe zachowanie czworonoga nierzadko bywa następstwem złapania pasożyta. Warto dowiedzieć się, jak wyciągnąć kleszcza psu. W początkowej fazie wścieklizna zwykle nie daje jednoznacznych objawów. Przez osoby nieposiadające dostatecznej wiedzy niepokojące zachowanie pupila może więc zostać zignorowane.
Jeśli pies często ucieka, to nie mamy pewności, co się z nim działo. Trzeba uwzględnić, że do ugryzienia przez zainfekowane zwierze może dojść nawet w warunkach miejskich! Chcąc uniknąć strachu oraz niepokoju należy zaszczepić pupila przed wścieklizną. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa jest to obowiązek każdego posiadacza czworonoga! Bywa jednak tak, że objawy neurologiczne odnotowujemy u bliżej nieznanego nam zwierzęcia.
Mogłoby się wydawać, że diagnoza wścieklizny u weterynarza to tylko formalność. Nic bardziej mylnego! Objawy są dość charakterystyczne, jednak występują one również w przypadku wielu innych chorób. Z tego względu konieczne jest przeprowadzenie szeregu dodatkowych badań. Dopiero wtedy można jednoznacznie stwierdzić, z jakim typem wirusa mamy do czynienia.
Niestety nie istnieje jedna skuteczna metoda diagnozy wścieklizny. Pierwszy krokiem jest zgłoszenie swojego podejrzenia do weterynarza. Jest on zobowiązany do przekazania tej informacji do weterynarza urzędowego. Dopiero po poddaniu zwierzęciu obserwacji można określić, co mu dolega. Same badania to nie wszystko, co znacząco utrudnia przebieg całej procedury.
Obserwacja psa podejrzanego o wściekliznę
Zmiana zachowania oraz tocząca się piana z pyska nie daje stuprocentowej pewności, że mamy do czynienia z wścieklizną. Właśnie dlatego ogromne znaczenie odgrywa tutaj obserwacja – oczywiście jest ona przeprowadzana przez powiatowego lekarza weterynarii (lub innego weterynarza, który zyskał uprawnienia urzędu). Wiadomym jest, że zwierze nie może być diagnozowane przez przypadkową osobę! Jeśli więc w pobliżu znajduje się pies, którego podejrzewamy o wściekliznę, to powinniśmy możliwie najszybciej zgłosić ten fakt. Dotyczy to zarówno zwierząt dzikich, jak i np. zaniedbanych czworonogów sąsiadów. Posiadanie domu i schronienia nie daje pewności, że pies jest zdrowy. Należy mieć świadomość, że nie każdy stosuje się do obowiązku szczepień.
Obserwacja psa podejrzanego o wściekliznę zazwyczaj trwa 15 dni, jednak w niektórych przypadkach może ona zostać przedłużona do 21 dni. Dotyczy one nie tylko tych czworonogów, które zachowują się inaczej lub posiadają nietypowe objawy. Obserwacji należy poddać również zwierze, które nie było szczepione, a pogryzło człowieka lub innego czworonoga. Każdy właściciel powinie posiadać książeczkę zdrowia swojego pupila, gdzie znajduje się wykaz szczepień. Brak dowodu jest równoznaczny z ich brakiem.
Co grozi za brak szczepienia przeciw wściekliźnie?
Szczepienie przeciw wściekliźnie jest obowiązkowe, a więc nie można z niego zrezygnować. Na uwagę zasługuje fakt, że podlega ono regulacjom prawnym. Zaniedbanie właściciela może nieść za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Brak aktualnego zaświadczenia może skutkować grzywną finansową w wysokości nawet do 5000 zł. Nie warto ryzykować! Szczepionka przeciw wściekliźnie nie jest drogie, więc nawet osoby z ograniczonym budżetem mogą pozwolić sobie na taki wydatek. Wystarczy udać się do klinki lub przychodni weterynaryjnej.
Psa najlepiej zaszczepić między 3, a 4 miesiącem życia. Ile kosztuje szczepionka przeciw wściekliźnie dla psa? Średni koszt to 30-100 zł, a wszystko zależy od cennika wybranej lecznicy. Niezwykle istotne jest to, aby zachować otrzymane zaświadczenie. Należy je okazać na żądanie uprawnionych organów.
Jak człowiek może zarazić się wścieklizną i jakie są objawy?
Wścieklizna u ludzi jest niebezpieczną a zarazem śmiertelną chorobą. Po potencjalnym narażeniu na bezpośredni kontakt z zarażonym zwierzęciem, należy jak najdokładniej wypłukać ranę (bowiem wirus znajduje się w ślinie chorego psa) oraz jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Jeśli krwawienie z rany nie jest nadmierne, również zalecane jest niehamowanie go. Do zarażenia może dojśc nie tylko po pokąsaniu przez zwierzę, ale także po zanieczyszczeniu świeżych ran śliną, oślinieniu błon śluzowych oraz zadrapaniach.
PEP – czyli profilaktyka poekspozycyjna wścieklizny może być przeprowadzona wg dwóch schematów:
- Schemat Essen ‒ szczepionkę podaje się domięśniowo: w 0., 3., 7., 14. i 28. dniu (5 wstrzyknięć) lub
- Schemat Zagrzeb ‒ szczepionkę podaje się domięśniowo (w mięsień naramienny): schemat 2-1-1 (4 wstrzyknięcia)
Większość przypadków wścieklizny u ludzi występuje na terenie Azji i Afryki. WHO podaje, że rocznie wścieklizna powoduje 60 tysięcy zgonów.
Wszystke aktualne zalecenia można znaleźć na stronie Głównego Inspektoratu Weterynaryjnego.
Jak zminimalizować ryzyko wystąpienia wścieklizny?
Oprócz szczepienia należy zadbać o bezpieczeństwo swojego zwierzęcia. Pamiętajmy, że nigdy nie wiadomo, gdzie spotkamy nosiciela śmiercionośnego wirusa.
- Kompleksowe zabezpieczenie posesji – priorytetem jest to, aby ochronić posesję przez dzikimi zwierzętami oraz bezpańskimi psami. W dużej mierze to właśnie one odpowiadają za transmisję wirusa, ponieważ nie są poddawane szczepieniom. Ma to szczególne znaczenie, jeśli nasz pupil żyje na dworze. O wiele bardziej narażone są czworonogi żyjące na wsi lub na obrzeżach miasta.
- Zgłoszenie znalezionych nietoperzy – pies nie może zbliżać się do przypadkowo znalezionego ssaka. Letarg oraz osłabienie nietoperzy może być objawem wścieklizny. W takiej sytuacji należy powiadomić odpowiednie służby, które ustalą dalszy tok postępowania.
- Unikanie nieumytych owoców leśnych – w moczu lisów oraz dzikich zwierząt również znajdują się cząstki wirusa. Właśnie dlatego zarówno ludzie, jak i psy nie mogą spożywać nieumytych owoców leśnych. Nie wiadomo, czy na ich powierzchni nie znajdują się pozostałości odchodów.
- Szczepienie kotów przeciw wściekliźnie – nie jest ono obowiązkowe, jednak trzeba uwzględnić, że mruczek także może stanowić nośnik wirusa.
